Ter gelegenheid van Pinksteren, bid tot Maria die de knopen losmaakt…

50 dagen na Pasen vieren we Pinksteren, dat herinnert aan de neerdaling van de Heilige Geest op de leerlingen en het begin van de zending van de Kerk. Laten we dit jaar vieren door een noveen te bidden tot Maria die de knopen losmaakt.

Dit jaar valt Pinksteren op 31 mei. Dit is een verplaatsbaar feest, waarvan de datum afhangt van wanneer Pasen werd gevierd. Volgens de traditie valt Pinksteren precies vijftig dagen na Pasen.

Pinksteren is een van de belangrijkste feesten in de katholieke kerk. Het is afgeleid van een oud joods feest, Shavuot, dat zeven weken na het joodse Pesach werd gevierd en waarvoor een pelgrimstocht naar Jeruzalem nodig was. Het was juist om Shavuot te vieren dat de discipelen en apostelen in Jeruzalem bijeenkwamen, en het was bij deze gelegenheid dat de Heilige Geest uit de hemel neerdaalde.

Pinksteren is ook een van de religieuze gelegenheden waarop het raadzaam is een noveen te bidden, een speciaal gebed dat gewoonlijk tot de Maagd of een heilige wordt gericht om haar voorspraak te vragen bij het oplossen van een bijzonder moeilijke kwestie. Om effectief te zijn moet het gebed negen dagen achtereen worden gereciteerd. Dit jaar lijkt het ons, in het licht van de recente gebeurtenissen, gepast om een noveen voor te stellen, gewijd aan Maria die knopen ontwart, die haar hulp aanbiedt bij het ontwarren van de talloze knopen van het leven, vooral de meest onontwarbare.

De oorsprong en de betekenis van Pinksteren

We hebben al gezegd dat Pinksteren vroeger samenviel met Shavuot, het Wekenfeest. Het woord Pinksteren komt uit het Oudgrieks en betekent vijftigste dag. In feite viel dit feest 50 dagen na Pesach, het Joodse Pasen. Het was een van de drie feesten (de andere twee zijn Pesach en Sukkot) waarop pelgrims naar Jeruzalem moesten terugkeren en twee broden als offer naar de Tempel moesten brengen. Shavuot was in feite een festival dat verband hield met het land en de oogst. Het werd ook wel het “Oogstfeest” of het “Loofhuttenfeest” genoemd en was een tijd van grote vreugde.

Maar Sjavoeot viert ook de vreugde over het geschenk van de Tien Geboden aan Mozes en de keuze van het Joodse volk om deze te volgen en te gehoorzamen.

Ook de apostelen en discipelen van Jezus vierden deze herhaling.

In de Handelingen der Apostelen (2:1-11) lezen wij dat zij op de dag van Pinksteren allen op dezelfde plaats bijeenkwamen. Volgens de Handelingen der Apostelen vond Jezus’ hemelvaart slechts enkele dagen eerder plaats, 40 dagen na de opstanding, terwijl deze volgens het evangelie van Lucas plaatsvond op de dag van de opstanding zelf. Na Jezus’ hemelvaart baden Onze Lieve Vrouw en de apostelen samen. Op een gegeven moment werd de rust van de dag opgeschrikt door een oorverdovend gebrul en daalden er tongen van vuur uit de hemel neer, die de hoofden van alle aanwezigen likten, die plotseling in alle talen van de wereld begonnen te spreken, zozeer zelfs dat degenen die waren komen aanrennen toen ze het grote lawaai hoorden, ieder de zijne herkenden. Petrus vertelde de verbaasde menigte dat het Jezus was, “Heer en Messias”, die uit de dood was opgestaan en ten hemel was gevaren, die dit wonder had verricht. Velen bekeerden zich onmiddellijk en vroegen om gedoopt te worden. Ook Mattheüs, de apostel die Judas Iskariot had vervangen onder de gekozen Twaalf, was aanwezig en de Heilige Geest koos ook hem en gaf hem de macht om het Woord van God overal uit te dragen.

Deze menigte die zich rond de apostelen verzamelde en vertelde over het leven van Jezus, zijn wonderen, zijn grootsheid, zijn dood en verrijzenis, was de eerste kern van de katholieke Kerk, ontstaan door het werk van de heilige Geest, die in de vorm van vuur neerdaalde om de leerlingen van Jezus welsprekendheid te geven.

De heilige Geest: wat hij is en wat hij vertegenwoordigt

De Heilige Geest wordt beschouwd als de derde Persoon van de Allerheiligste Drie-eenheid. De goddelijke substantie, die één is, manifesteert zich in drie verschillende emanaties, die niettemin met dezelfde substantie kunnen worden gelijkgesteld. Dit proces wordt hypostase genoemd, van het Griekse hypostasis “dat bestaat”, “substantie”.

Het Trinitair Mysterie bestaat dus uit God de Vader, God de Zoon en God de Heilige Geest, zoals wordt voorgedragen in de Nicene-Constantinopolitische Geloofsbelijdenis: “Ik geloof in de Heilige Geest, die Heer en Schenker van leven is; Hij gaat voort uit de Vader en de Zoon, ontvangt dezelfde aanbidding en dezelfde heerlijkheid; Hij heeft gesproken door de profeten”.

Deze geloofsformule werd opgesteld tijdens het Eerste Concilie van Nicea (325) en vervolgens uitgewerkt in de delen die betrekking hebben op de Heilige Geest tijdens het Eerste Concilie van Constantinopel.

In de Bijbel komt de Heilige Geest in verschillende vormen voor:

• Water, symbool van nieuw leven (water dat uit een rots gutst om het Joodse volk te redden, Heilige Geest in de doop) ;
• Vuur, symbool van de kracht van de Geest om dingen te veranderen en wijsheid te bezielen (bijvoorbeeld met Pinksteren);
• Wind, symbool van de goddelijke “adem” (opnieuw met Pinksteren);
• Wolk en licht (tijdens de ontmoeting met Mozes op de berg Sinaï, de Aankondiging aan de Heilige Maagd, de Transfiguratie van Jezus en de Hemelvaart van Jezus naar de hemel);
• Zegel, gekoppeld aan het symbool van de zalving;
• Hand: met de handoplegging roept de priester de neerdaling van de Heilige Geest en Gods zegen over een lid van de gelovigen op;
• Vinger van God (de kracht van God die de Tien Geboden graveerde; met een waarschuwend vingergebaar dreef Jezus demonen uit);
• Duif, bij de doop van Jezus. 

In het Oude Testament wordt de Heilige Geest al in Genesis genoemd als scheppend element in het kader van de schepping. De Geest genereerde ook en wordt zo omschreven als de levensadem waarmee God de schepping leven inblaast en haar mettertijd vernieuwt en verandert. Later zou de Heilige Geest ook de functie van geleider krijgen, omdat hij de gids en stimulans zou worden voor koningen, profeten en hele volkeren die door hem in Gods naam zouden worden bewogen.

In het Nieuwe Testament wordt de Heilige Geest ten volle geopenbaard. Hij begeleidde Jezus vanaf het moment van zijn ontvangenis: “Maria zei tot de engel: “Hoe kan dit, want ik ken geen mens? En de engel zei tegen haar: ‘De heilige Geest zal over u komen en de kracht van de Allerhoogste zal u overschaduwen. Daarom zal het heilige kind dat u geboren zal worden de Zoon van God genoemd worden” (Lucas 1:34-35).

Vervolgens verscheen Hij bij zijn doop, in de vorm van een duif die uit de hemel neerdaalde en met de stem van God sprak: “Zodra Jezus gedoopt was, kwam Hij uit het water omhoog. En zie, de hemel werd geopend en hij zag de Geest van God neerdalen als een duif en op hem komen. En er kwam een stem uit de hemel, die zei: Deze is mijn geliefde Zoon, in wie Ik een welbehagen heb” (Matteüs 3:16-17).

De Heilige Geest begeleidde veel van Jezus’ wonderen, vooral die met wonderbaarlijke genezingen en de bevrijding van bezeten mannen en vrouwen.

“Maar als ik door de Geest van God demonen uitdrijf, dan is het koninkrijk van God over u gekomen” (Matteüs 12:28).

“Toen Jezus dit hoorde, verliet hij die plaats. Een grote menigte volgde hem. Hij genas allen die ziek waren, maar hij waarschuwde hen streng hem niet bekend te maken, opdat in vervulling zou gaan wat door de profeet Jesaja was voorspeld: “Deze is mijn dienaar die ik heb uitverkoren, mijn geliefde in wie mijn ziel zich verheugt. Ik zal mijn Geest op hem leggen en hij zal gerechtigheid prediken aan de heidenen” (Matteüs 12:15-18).

“Maar de schriftgeleerden die uit Jeruzalem waren afgedaald, zeiden: ‘Hij is bezeten door Beëlzebul, en door de vorst der demonen drijft hij demonen uit’. Jezus riep hen bij elkaar en zei tot hen in gelijkenissen: “Hoe kan Satan Satan uitdrijven? Als een koninkrijk tegen zichzelf verdeeld is, kan dat koninkrijk niet standhouden; en als een huis tegen zichzelf verdeeld is, kan dat huis niet standhouden. Dus als Satan tegen zichzelf in opstand komt, is hij verdeeld en kan hij niet standhouden, maar het is gedaan met hem. Niemand kan het huis van een sterke man binnengaan en zijn bezittingen plunderen, tenzij hij eerst die sterke man bindt; dan zal hij zijn huis plunderen. Maar wie de Heilige Geest lastert, zal nooit vergeven worden: hij is schuldig aan een eeuwige zonde. Jezus zei dit omdat zij zeiden dat hij door een onreine geest bezeten was” (Marcus 3:22-30).

Op het moment van zijn dood riep Jezus volgens alle evangeliën “opnieuw met luide stem en gaf de geest” (Matteüs 27:50).

Na Jezus’ dood en Hemelvaart keerde de Heilige Geest op Pinksteren terug en daalde uit de hemel neer in de vorm van vuurtongen, die zich verspreidden en rustten op de discipelen en Maria, waardoor zij de macht kregen het Evangelie te verkondigen in voorheen onbekende talen.

Wij mogen niet vergeten dat Jezus zelf zijn leerlingen aanmoedigde om na zijn dood te bidden dat de Heilige Geest op hen zou neerdalen:

“Wanneer de Trooster komt, die Ik u van de Vader zenden zal, de Geest der waarheid, die van de Vader komt, zal Hij van Mij getuigen; en ook gij zult getuigen, want gij zijt van den beginne bij Mij geweest” (Johannes 15:26-27).

“Ik heb u nog vele dingen te zeggen, maar u kunt ze nu niet dragen. Wanneer de Helper komt, de Geest der waarheid, zal hij u in alle waarheid leiden; want hij zal niet voor zichzelf spreken, maar spreken wat hij hoort, en u de komende dingen vertellen. Hij zal mij verheerlijken, want hij zal nemen wat van mij is en het u verkondigen. Alles wat de Vader heeft is van mij; daarom heb ik gezegd dat hij zal nemen wat van mij is en het u verkondigen” (Johannes 16:12-15).

Volgens de christelijke leer brengt de Heilige Geest zeven gaven aan hen die hem ontvangen en in staat van genade zijn. Zij die de deugd van Liefde bezitten, zijn reeds in het bezit van alle 7 gaven. Deze gaven zijn niet noodzakelijk verbonden met heiligheid, maar ze zijn noodzakelijk voor de verlossing.

Hier zijn ze:

• wijsheid ;
• intelligentie ;
• kennis;
• kracht ;
• raad;
• medelijden;
• vrees voor God.

De heilige Paulus daarentegen somt negen vruchten van de heilige Geest op, klaar om te ontkiemen in wie bereid is ze te ontvangen: “Maar de vrucht van de Geest is liefde, vreugde, vrede, geduld, vriendelijkheid, goedheid, trouw, zachtmoedigheid, matigheid” (Galaten 5,22-23).

Gebed tot Maria die de knopen losmaakt in afwachting van Pinksteren

Pinksteren is daarom het ideale moment om de noveen tot Maria die de knopen losmaakt te bidden.

Na Jezus’ hemelvaart hebben de Maagd en de apostelen negen dagen lang samen gebeden, tot Pinksteren, toen de Heilige Geest eindelijk op hen neerdaalde. Dit is waarschijnlijk de oorsprong van de noveen, die bijzonder waardevol is voor hen die zich in een situatie van angst en lijden bevinden voor zichzelf of voor iemand die zij liefhebben.

Het doel van deze noveen is om de hulp van de Maagd te verkrijgen bij het ontwarren van een bepaalde “knoop” die angst en lijden veroorzaakt. Zij moet negen opeenvolgende dagen worden gereciteerd, biddend in nederigheid en absoluut vertrouwen, en “biddend en niet verslappend” (Lucas 18:1), zoals Jezus zei te doen.

De devotie tot Maria die knopen losmaakt werd grotendeels verspreid door kardinaal Bergoglio, nu paus Franciscus. De eerste noveen aan Maria die knopen losmaakt werd in 1998 geschreven door een priester uit Buenos Aires, Juan Ramón Celeiro. In 2008 kreeg de devotie het imprimatur van de aartsbisschop van Parijs, d.w.z. de consensus van de kerkelijke autoriteit die nodig is om werken over religie te bekrachtigen.

Tegenwoordig wordt de noveen overal ter wereld gereciteerd, en er bestaan verschillende versies. Hier is er één van:

Maagd Maria, Moeder van schone Liefde,

Moeder die nooit een kind in de steek liet dat om hulp riep,

Moeder wiens handen onophoudelijk werken voor uw geliefde kinderen,

want zij worden bewogen door de goddelijke Liefde en de oneindige Barmhartigheid die uit uw hart overvloeit,

richt uw barmhartige blik op mij.

Hier is de bundel “knopen” die mijn leven verstikken.

U kent mijn wanhoop en mijn pijn.

U weet hoe deze knopen mij verlammen.

Maria, Moeder die God heeft toevertrouwd de “knopen” in het leven van uw kinderen los te maken,

Ik leg het lint van mijn leven in uw handen.

Niemand, zelfs de Boze niet, kan het uit uw barmhartige handen nemen.

In uw handen is er geen enkele knoop die niet ongedaan gemaakt kan worden.

Almachtige Moeder, door uw genade en uw voorspraak met uw Zoon Jezus, mijn bevrijder..,

ontvang deze “knoop” vandaag ….. (noem hem, indien mogelijk).

Voor de glorie van God, vraag ik U om het ongedaan te maken, en voor altijd.

Ik hoop op U. U bent de enige Trooster die God mij gegeven heeft,

U bent het bolwerk van mijn broze kracht, de rijkdom van mijn ellende,

de bevrijding van alles wat mij verhindert om bij Christus te zijn.

Aanvaard mijn oproep. Bewaak me, leid me, bescherm me.

U bent mijn zekere toevlucht.

Mari, jij die knopen losmaakt, bid voor mij.

Amen

Wat symboliseren de knopen van Maria?

De “knopen” waarvoor we Maria aanroepen kunnen al die problemen zijn die ons, soms zelfs jarenlang, parten spelen en die we niet kunnen oplossen. Misverstanden en geweld binnen ons gezin, problematische of zieke kinderen, huwelijkscrises, maar ook gevaarlijke verslavingen, zoals alcoholisme en drugsverslaving, of de ondeugd van het gokken.

En dan zijn er nog de ongeneeslijke ziekten, depressies, werkloosheid, maar ook wrok, schuldgevoelens en negatieve gevoelens die de ziel bedwelmen.

Deze zachte Maagd, afgebeeld met een lint vol knopen in haar handen die ze ontwart, aanvaardt de knopen van hen die zich met een oprechte geest en hoop tot haar wenden, met de belofte een einde te maken aan de pijn.