Doctors van de Kerk: wie zijn ze en wat zijn de voorwaarden om deze titel te krijgen?

Op 1 oktober vieren we de heilige Thérèse van Lisieux, een van de vier vrouwen die zijn uitgeroepen tot Doctoren van de Kerk. Maar wie zijn de Doctors van de Kerk? Wat zijn de voorwaarden om er een te worden?

Van tijd tot tijd horen we praten over Doctors of the Church, in relatie tot de grote namen in de geschiedenis van het christendom, zoals de heilige Ambrosius en de heilige Augustinus van Hippo. Dit zijn mannen (en vrouwen) die door hun heiligheid en wijsheid de Kerk groot hebben gemaakt en een onsterfelijke erfenis van theologische kennis en spirituele kracht hebben nagelaten.

Maar wie zijn nu echt de Doctors van de Kerk?

Eerst en vooral moeten we de Kerkvaders niet verwarren met de Doctors van de Kerk, ook al hebben veel prominente figuren van het christendom, zoals de heilige Ambrosius van Milaan, de heilige Augustinus van Hippo en de heilige Hiëronymus, om er maar een paar te noemen, beide namen gekregen. Met kerkvaders bedoelen we de belangrijkste christelijke schrijvers wiens geschriften de basis vormen van de leer van de Kerk zelf.

De titel Doctor van de Kerk kan alleen worden toegekend door de paus of door een concilie, d.w.z. een kerkelijke vergadering onder hiërarchisch gezag. Het kan alleen postuum worden toegekend en is gekoppeld aan de voltooiing van een heiligverklaringsproces. Een zeldzame onderscheiding dus, die in iets meer dan tweeduizend jaar kerkgeschiedenis slechts aan 36 mannen en vrouwen is toegekend. Nou ja, er zijn ook vier vrouwen die Docter van de Kerk zijn geworden, en we zullen zien welke dat zijn.

Op dit moment zijn er 26 andere heiligen, 8 vrouwen en 18 mannen, die kandidaat zijn voor de titel van Doctor van de Kerk. Hun benoemingsproces wordt momenteel gevalideerd door de Bisschoppelijke Conferenties en door de Heilige Stoel.

De benoeming tot Doctor van de Kerk heeft ook een functie van gemeenschap tussen de Orthodoxe Kerk en de Katholieke Kerk, aangezien door de eeuwen heen heiligen uit zowel de Westerse als de Oosterse Kerken met deze titel zijn geëerd, en zowel de Katholieke als de Orthodoxe Kerken sommige van deze persoonlijkheden erkennen en vereren.

Maar wat zijn de voorwaarden om tot Doctor van de Kerk gekozen te worden?

Volgens Benedictus XIV, die paus was tussen 1740 en 1758, zijn er drie voorwaarden om tot Doctor van de Kerk te worden uitgeroepen:

• eminente leer
• heiligheid van leven
• verkiezing door de Paus of door de Algemene Raad.

We kunnen dus stellen dat, naast rechtschapenheid in gedrag en deugdzaam leven, de onmisbare voorrechten van alle mannen en vrouwen die door de eeuwen heen heilig verklaard zijn, en terwijl we de verkiezing door de paus of het Concilie beschouwen als handelingen van formalisering en legitimering, wat een doctor van de Kerk onderscheidt van een heilig man zijn kennis is, zijn eruditie, zijn religieuze cultuur en zijn vermogen om zijn gedachten zo uit te drukken dat nieuwe kennis wordt verspreid. Eruditie en cultuur die zich, in het geval van de Doctors van de Kerk, vertaalden in de productie van geschriften, die soms theologische verhandelingen waren, correspondenties, literaire werken tegen ketterij of autobiografisch, zoals in het beroemdste geval, dat van de Belijdenissen van de Heilige Augustinus.

De heilige Thérèse van Lisieux

Aan het begin van dit artikel schreven we dat de Kerk op 1 oktober de heilige Thérèse van Lisieux herdenkt, beschermheilige van Frankrijk en van missionarissen. De heilige Thérèse was een karmelietessen non aan het einde van de negentiende eeuw, die haar hele leven wijdde aan het nastreven van heiligheid en opoffering, en die stierf op slechts vierentwintigjarige leeftijd. “Mijn God, ik hou van u” waren haar laatste woorden. Haar volledige religieuze naam was Thérèse de l’Enfant-Jésus et de la Sainte-Face. Onlangs werden ook haar ouders gezegend verklaard.

In 1923 werd ze zalig verklaard en in oktober 1997, onder het pontificaat van Johannes Paulus II, werd ze de derde vrouw die tot Doctor van de Kerk werd uitgeroepen, na de heilige Catharina van Siena en de heilige Teresa van Avila. Ze is ook de jongste Doctor van de Kerk.

De heilige Teresa is beroemd om haar theologie van het “kleine leven”, of “spirituele kindertijd”, die tot uitdrukking komt in haar postume publicaties, waaronder Histoire d’une âme. Tot haar beroemde werken behoren drie autobiografische geschriften, 54 gedichten, 8 toneelstukken, 21 gebeden en 266 brieven.

Haar spirituele visie maakt haar een van de bekendste en meest geliefde heiligen._

Thérèse streefde met heel haar wezen naar de liefde voor God, met een onwankelbaar enthousiasme en jeugdige vurigheid. Ondanks het feit dat de ziekte die tot haar dood zou leiden zich al heel vroeg openbaarde en haar dwong om een leven vol pijn te leiden, vond ze troost in de zoektocht naar het kleine leven, waarbij ze zich volledig en vol vreugde overgaf aan de wil van God, die in staat was om van elke dag een prachtig spel te maken.

Slechts een paar zinnen van haar hand zijn genoeg om de pracht van haar ziel te begrijpen, de vurigheid en spontaniteit die haar elke handeling beheersten en de ware uitdrukking van haar spiritualiteit werden.

Een naald oppakken uit liefde kan een ziel redden.

Angst doet me achteruitgaan; met liefde ga ik niet alleen vooruit, ik vlieg!

Ik heb gemerkt dat vreugde niet te vinden is in de voorwerpen om ons heen, maar in het diepst van onze ziel. Het kan gevonden worden in de diepten van een obscure gevangenis of in een koninklijk paleis.

Om bij Jezus te horen moet je klein zijn, zo klein als een dauwdruppel. Hoe weinig zielen streven ernaar om zo klein te blijven!

 

De beroemdste Doctors van de Kerk

 

We hebben al gezegd dat er tot nu toe 36 Doctors of the Church zijn, allemaal heiligen, waarvan sommigen ook vereerd worden door de Orthodoxe Kerk, die de titel Doctor of the Church echter niet erkent. De eerste die tot Doctor van de Kerk werd uitgeroepen was paus Gregorius de Grote, in 1298, en de laatste in volgorde van tijd was Gregorius van Narek, een Armeense dichter, monnik, theoloog en mystiek filosoof die rond het jaar 1000 leefde en in 2015 tot Doctor werd uitgeroepen.

Paulus VI riep de eerste twee vrouwen uit tot Doctoren van de Kerk in 1970. Dat waren de heilige Catharina van Siena, beschermheilige van Italië, de eerste vrouwelijke heilige die werd uitgeroepen tot Doctor van de Kerk, en de heilige Teresa van Avila, een Spaanse non en mystica. In 1997 kreeg ze op verzoek van Johannes Paulus II gezelschap van de eerder genoemde heilige Thérèse van Lisieux, een Franse mystica en beschermheilige van Frankrijk. In 2012 riep paus Benedictus XVI ook de heilige Hildegard van Bingen, een benedictijner non van Duitse afkomst die tegen het einde van de 12e eeuw leefde, uit tot Doctor van de Kerk.

Laten we eens kijken naar de beroemdste Doctors of the Church.

Paus Gregorius I, de Grote

De eerste Doctor, uitgeroepen door de Katholieke Kerk (in 1298), maar ook vereerd door de Orthodoxe Kerk, leefde in de tweede helft van de 6e eeuw. Hij was de 64e bisschop van Rome en paus van de Kerk tijdens een van de donkerste periodes in de geschiedenis, en desondanks was hij in staat om zijn apostolaat met vurig vertrouwen en overtuiging voort te zetten. Fysiek zwak en ziekelijk, was hij een van de meest heldere zielen van de Europese Middeleeuwen. Hij behoorde tot een rijke Siciliaanse familie en bestudeerde niet de grote klassieken, zoals de heilige Augustinus, maar eerder de Latijnse literatuur van de late oudheid, met uitzondering van Cicero. Hij was echter wel zeer vertrouwd met de Heilige Schrift.

Naast zijn correspondentie, preken voor het volk en exegetische geschriften hebben we aan hem een diepgaande vernieuwing van de Romeinse liturgie te danken. Hij was ook de verkondiger van het Gregoriaans, het rituele gezang in de Latijnse taal dat zijn naam draagt.

De heilige Ambrosius van Milaan, Zachtmoedig als honing

Aurelius Ambrosius werd in 1298 tot dokter uitgeroepen. Hij leefde in de vierde eeuw en was een van de belangrijkste religieuze figuren van die eeuw. Hij wordt beschouwd als een van de vier grootste Doctors van de Westerse Kerk, samen met de heilige Hiëronymus, de heilige Augustinus en de heilige Gregorius de Grote.

Hij was bisschop van Milaan en is nog steeds een van de drie beschermheiligen van de stad. De literaire productie van de heilige Ambrosius, die wordt omschreven als zoet als honing door zijn weloverwogen en elegante stijl, omvat zijn homilieën en zijn reflecties op deze homilieën.

Sint Augustinus, Dokter Gratiae

De heilige Augustinus van Hippo werd waarschijnlijk beschouwd als een van de grootste christelijke denkers aller tijden. Hij leefde tussen de 4e en 5e eeuw en werd in 1298 uitgeroepen tot Doctor van de Kerk. Hij was van Noord-Afrikaanse afkomst en was een groot filosoof en theoloog, maar ook bisschop. Zijn enorme doctrine en uitmuntende deugden leverden hem de bijnaam Doctor Gratiae (“Dokter van de Genade”) op. Tot op de dag van vandaag wordt hij beschouwd als een van de vaders van de westerse spiritualiteit, een meester van geloof en leven, een herder van zielen en een bron van inspiratie voor geesten die hongerig zijn naar kennis en schoonheid. Deze superieure Schoonheid, die in zijn denken en in zijn werken samenviel met God. Zijn belangrijkste werk waren de Belijdenissen, die de hele evolutie van zijn moeizame religieuze rijping bevatten.

Het fundamentele concept dat de heilige Augustinus in zijn werken uitdrukt, is dat de mens niet in staat is om in zijn eentje iets te bereiken en dat alleen Gods verlichting richting en betekenis aan zijn leven kan geven.

De heilige Hiëronymus

De heilige Hiëronymus, geboren in 347 en gestorven in 419, is een van de grootste bijbelgeleerden en theologen in de geschiedenis van het christendom. Hij was een monnik en vertaler en aan hem danken we de vertaling in het Latijn van een deel van het Griekse Oude Testament en de hele Joodse Bijbel.

Hij werd in 1298 tot Doctor van de Kerk uitgeroepen en is ook een van de Vaders van de Kerk. Hij was een groot geleerde in Latijn en Grieks en studeerde Hebreeuws om zich te kunnen wijden aan zijn werk als vertaler.

Hij liet ons ook het werk De Viris Illustribus na, een reeks biografieën van eminente christelijke, joodse en heidense auteurs, in navolging van de “Lives” van Suetonius, om de verdiensten van de nieuwe christelijke literatuur ten opzichte van de klassieke Latijnse literatuur te bevestigen.