Het parfum van de heiligen: een bloem voor elke heilige!

De roos is de bloem bij uitstek die de Heilige Maagd dierbaar is, maar ook de andere heiligen hebben een bloem die hen vertegenwoordigt. Laten we samen de geur van de heiligen ontdekken.

Mei is een van de maanden gewijd aan de Maagd Maria. Het is ook de maand van de rozen, die in deze tijd van het jaar het weelderigst zijn, en deze associatie is geen toeval. Vroeger was er een traditie om beelden van de Maagd te versieren met bloemenkransen, vooral rozen, en het was hier dat de devotionele vorm die we allemaal kennen als de rozenkrans werd geboren. De nauwe band tussen Maria en de roos, en bloemen in het algemeen, gaf aanleiding tot het gebruik van de “Fioretti”, kleine verzakingen die spontaan worden gedaan als teken van liefde.

Maar er zijn andere bloemen die, om verschillende redenen, door de jaren heen geassocieerd zijn met de Heilige Maagd en de heiligen. Het lijkt dan ook gepast om te praten over het parfum van de heiligen, en in dit artikel willen we wat dieper ingaan op de bloemen die geassocieerd worden met de verschillende heiligen en waarom we heiligenbeelden vaak versierd zien met bepaalde bloemen.

Mei, maand van de Maagd

Mei is de maand die gewijd is aan de Maagd Maria. De traditie die de Maagd Maria associeert met de maand mei heeft geen basis in de Heilige Schrift. Deze traditie heeft zich door de eeuwen heen ontwikkeld. Gedurende de hele maand worden elke dag speciale gebeden en devoties aan haar aangeboden om een genade te verkrijgen of gewoon om een weg van persoonlijke spirituele groei te bewandelen. De redenen waarom mei de Mariamaand bij uitstek is, hebben hun wortels in voorchristelijke tradities, in oude heidense culten gewijd aan godheden van vruchtbaarheid, vruchtbaarheid en de terugkeer naar het leven. Al sinds de oudheid wordt deze tijd van het jaar gebruikt om de wedergeboorte van de natuur na de lange winter te vieren.

De associatie van Maria met rozen gaat terug tot de Middeleeuwen, toen Maria werd gevierd als “Roos der rozen, bloem der bloemen, vrouw onder de vrouwen, unieke dame, licht van de heiligen en weg naar de hemel”. Ook in de Middeleeuwen ontstond de traditie van de rozenkrans, als een devotie bij uitstek gewijd aan Maria. De oorsprong van de rozenkrans is terug te voeren op de gewoonte om in de meimaand beelden van de Maagd te versieren met bloemenkransen, vooral rozen. Wat de “Fioretti” betreft, moeten we echter wachten tot de 16e eeuw, toen de heilige Filippus Neri de kinderen onder zijn hoede uitnodigde om het Mariabeeld met bloemen te versieren en haar lof te zingen, en later tot Don Bosco, die zijn jongeren vroeg om de bloemen voor de Maagd te vervangen door goede daden, kleine offers en dagelijkse verplichtingen. De “Fioretto” aan de Maagd als een kleine bloem om haar aan te bieden.

De Maagd wordt ook beschouwd als de mystieke roos, de mooiste bloem, symbool van de genade van God, de koningin van alle bloemen en toch “mystiek”, verborgen, zoals verborgen voor ons haar lichaam is, opgenomen naar de hemel bij haar dood.

Een andere bloem die vaak met de Maagd wordt geassocieerd is de witte lelie, een symbool van zuiverheid.

De lelie, de bloem van de heilige Catharina

In de traditionele iconografie wordt de heilige Catharina van Siena, beschermheilige van Italië en medepatrones van Europa, afgebeeld met een boek in haar hand, dat de leer symboliseert, een ring die het mystieke huwelijk tussen haar en Jezus symboliseert en een lelie, die de zuiverheid symboliseert. In andere afbeeldingen ontspringen witte bloemen aan haar stigmata, terwijl er een doornenkroon op haar hoofd is geplaatst.

Nardus, de bloem van Sint Jozef

In een vorig artikel hebben we onderzocht waarom de nardusbloem wordt geassocieerd met Sint Jozef, de vermeende vader van Jezus. Het staat ook op het embleem van paus Franciscus. De associatie van Sint Jozef met nardus is typisch voor Hispanische landen, waar de heilige vaak wordt afgebeeld met een takje nardus in zijn hand. Nardus produceert een zeer geurige olie die al sinds de oudheid als wierook wordt gebruikt en als zeer waardevol wordt beschouwd. Sint Jozef wordt ook vaak afgebeeld met een stok waaruit lelies bloeien, een symbool van de zuiverheid van de Maagd.

De lelie, de bloem van Sint Antonius

Sint Antonius van Padua wordt ook vaak afgebeeld met witte lelies, die volgens zijn Sermones boetelingen voorstelden: “Bedenk dat de lelie drie eigenschappen heeft: medicijn, zoetheid en parfum. Het medicijn zit in de wortel, de zoetheid en het parfum in de bloem. En deze drie eigenschappen staan voor de boetelingen, arm van geest, die de leden kruisigen met hun ondeugden en concupiscenties, die nederigheid in hun hart bewaren om de schaamteloosheid van trots te verstikken, de zoetheid van kuisheid in het lichaam en het parfum van goede reputatie” (Sermones, Zondag XV na Pinksteren, 12).

Sint-Janskruid, de bloem van Sint Jan

Sint-Janskruid is een kruidachtige plant die in heel Italië voorkomt. Omdat het voornamelijk tussen juni en augustus bloeit, wordt het geassocieerd met het feest dat gewijd is aan Sint Jan, dat op 24 juni valt. Als de gele bloemen van Sint-Janskruid op deze avond worden geplukt, hebben ze wonderbaarlijke krachten om ziekten te bestrijden en boze geesten af te weren. Tegenwoordig wordt Sint-Janskruid in de kruidengeneeskunde gebruikt om depressie, angst en vermoeidheid te behandelen.

Alle bloemen van de Heilige Theresia

Sedum Sieboldii staat bekend als “Saint Teresa” omdat hij bloeit in oktober, de maand die gewijd is aan de heilige Teresa van het Kind Jezus (Thérèse de Lisieux) en de heilige Teresa van Avila. De plant komt oorspronkelijk uit Japan en is een vetplant die weinig verzorging nodig heeft.

Maar de heilige Thérèse van Lisieux wordt ook geassocieerd met rozen en madeliefjes. Zoals we in haar memoires lezen: “Zoals de zon tegelijkertijd de ceders en elk bloempje beschijnt alsof het de enige op aarde is, zo zorgt Onze Lieve Heer voor elke ziel alsof ze geen andere heeft; en zoals in de natuur alle seizoenen zo zijn gerangschikt dat het nederigste madeliefje op de vastgestelde dag bloeit, zo komt alles overeen met het welzijn van elke ziel” (Histoire d’une âme).

Op haar sterfbed kondigde de Heilige Theresia aan: “Jullie zullen zien, na mijn dood zal ik rozen laten regenen”. Daarom wordt de heilige in de iconografie vaak afgebeeld met haar handen vol rozen, als symbool voor de genaden die ze schonk tijdens haar leven, maar ook na haar dood. Deze gebeurtenis was ook de inspiratie voor de Noveen van Rozen. Een jezuïet genaamd pater Pubingan begon een noveen te reciteren om een belangrijke genade op te roepen en vroeg God om een roos als teken van welwillendheid en garantie. Voor elke dag en voor elke genade bleef hij om rozen vragen en kreeg ze ook.

De roos van de heilige Rita

De heilige Rita van Cascia staat ook bekend als de heilige van de roos. Net als de heilige Catharina wordt ook zij vaak afgebeeld met een ring om en een roos in haar hand. Vooral de roos is een van haar symbolen bij uitstek. Op haar sterfbed, bedlegerig, vroeg de heilige om twee vijgen en een roos uit het huis waar ze was opgegroeid, ook al was het hartje winter. Haar neef, die haar ook een plezier wilde doen, ging naar de moestuin en vond midden in de sneeuw een roos en twee vijgen. De roos symboliseert ook het leven van de heilige Rita, die tussen de doornen opgroeide zonder haar parfum, haar goede hart en haar geloof te verliezen.

Lelies en rozen, de bloemen van de heilige Rosalie

De heilige Rosalie, beschermheilige van Palermo, wordt vaak afgebeeld met kronen van lelies en rozen, bloemen die respectievelijk maagdelijkheid en vereniging met God voorstellen. Soms is het het Kindje Jezus dat de bloemenkroon op het hoofd van de Maagd plaatst, in een soort mystieke bruiloft. Haar allereerste naam sluit die van de twee bloemen in. Volgens de legende kregen haar ouders voor haar geboorte bezoek van een mysterieuze figuur die hen vertelde dat de dochter die geboren zou worden “een roos zonder doornen” zou zijn. Vandaar de naam die voor haar werd gekozen, Rosalie, een combinatie van de Latijnse termen rosa en lilium, “roos” en “lelie”