Heilige martelaren: je leven opofferen in de naam van God

De Heilige Martelaren zijn mannen en vrouwen, vaak heel jong, die hun leven opofferden voor de liefde van God en het daarom verdienden om zalig verklaard te worden. Laten we ze beter leren kennen.

Sterven voor de liefde. We horen het vaak zeggen, in de oude liederen, in de romans, in de onsterfelijke verhalen over ongelukkige liefdesaffaires. Natuurlijk, als we het hebben over de Heilige Martelaren die onvoorstelbare kwellingen leden en werden gedood door degenen die niet in staat waren om hun wil, hun geloof te buigen, hebben we het natuurlijk niet over een romantisch concept. De geliefden in de grote liefdesverhalen die stierven met een gebroken hart, leden onder de onmogelijkheid om aan de zijde van de geliefde te kunnen zijn, of onder de ondraaglijke pijn van het verlies. De Heilige Martelaren daarentegen werden gemarteld en gedood omdat ze hun geloof, hun diepe toewijding aan God, met te veel passie, te veel overtuiging en te veel liefde hadden opgeëist.

We kunnen daarom zeggen dat deze vorm van dood uit liefde niet voortkomt uit een gebrek, maar eerder uit een volheid van liefde, een totaliteit, een fatale vervulling.

Martelaarschap is een soort getuigenis van liefde voor God. Het is geen toeval dat het woord martelaar is afgeleid van het Griekse màrtys, getuige. In de Katechismus van de Katholieke Kerk lezen we: “Martelaarschap is het hoogste getuigenis van de waarheid van het geloof; het duidt een getuige aan die tot het punt van de dood gaat. De martelaar getuigt van Christus, dood en verrezen, met wie hij verbonden is door naastenliefde. Hij getuigt van de waarheid van het christelijk geloof en de christelijke leer. Hij verdraagt de dood door een daad van kracht. Laat mij voedsel worden voor dieren. Door hen zal ik God bereiken” (KKK, 2473).

De martelaar symboliseert en getuigt van de overwinning van het leven op de dood, ervaart het lijden van Jezus op zijn huid en vlees, verdraagt onbeschrijflijk lijden in de volle wetenschap dat de troost van Gods liefde elke kwelling licht zal maken. Met blind vertrouwen en aangrijpende liefde legden de heilige martelaren zichzelf in de handen van hun beulen, die ze vaak vergaven op het moment dat ze hen extreme martelingen toebrachten. Hoe dramatisch het ook lijkt, we moeten de dood van een martelaar niet zien als een pijnlijk offer. Er is de vreugde om zichzelf te willen opofferen in de naam van God en zijn geloof, er is een onbedwingbare, niet te stoppen impuls, een verlangen naar liefde dat niemand, hoe wreed ook, kan stoppen, dat geen kwelling kan verminderen. En dit is wat de Heilige Martelaren zo bijzonder maakt, emblemen van een religieuze vurigheid, van een innerlijk geweten dat alleen op God is gericht. Voorbeelden waaruit we inspiratie kunnen putten wanneer we geconfronteerd worden met de ups en downs van het leven, om niet toe te geven aan pijn of angst.

Maar wie zijn de Heilige Martelaren?

De eerste die werden gedefinieerd als heilige martelaren waren de apostelen, getuigen van het leven en werk van Jezus, vervolgd en gedood omdat ze zijn Woord in de wereld brachten. Deze definitie werd vervolgens gebruikt om alle mannen en vrouwen aan te duiden die, na geleefd te hebben door geloof en toewijding te tonen, vervolgd en gedood werden omdat ze hun geloof niet wilden herroepen…

De katholieke kerk erkent drie soorten christelijk martelaarschap, die allemaal het paradijs waardig zijn. Je hoeft niet te sterven om je liefde voor God te tonen. Het enige wat je hoeft te doen is je geloof in Hem moedig en zelfopofferend beleven, door je leven vorm te geven in de naam van devotie.

Hier zijn de drie erkende soorten martelaarschap:

• Wit martelaarschap: voor hen die vervolgd worden voor hun geloof en hun leven moeten leven met moed en lijden, in de naam van Jezus, maar zonder per se gedood te worden ;
• Groen martelaarschap: geschikt voor hen die hun liefde voor God tonen door zich te onderwerpen aan vasten en ontberingen, door te kiezen voor eenzaamheid en kluizenarij, en door zich los te rukken uit de menselijke context om zich alleen aan hun geloof te wijden;
• Rode Martelaar: dat van de Heilige Martelaren in de eigenlijke zin van het woord, die, na in liefde voor God te hebben geleefd, met vreugde aanvaardden gemarteld te worden en te sterven voor hun geloof in Hem, zonder Hem ooit te verraden.

Martelaarschap van Johannes de Doper

Op 29 augustus herdenken we het martelaarschap van de heilige Johannes de Doper, een van de meest vereerde heiligen ter wereld, beschouwd als de laatste profeet van het Oude Testament en de eerste apostel van Jezus. Volgens de overlevering was hij al een heilige voordat hij geboren werd, want toen de Maagd Maria naar zijn moeder kwam, zes maanden zwanger, om de aanstaande geboorte van Jezus aan te kondigen, sprong hij van vreugde in de schoot van zijn moeder.

Bovendien was zijn eigen conceptie voorspeld door de aartsengel Gabriël, die ook tegen zijn ouders, Elizabeth en Zacharia, had gezegd dat hij “vervuld zou worden met de Heilige Geest” en dat hij “groot zou zijn voor de Heer” en Zijn voorloper.

Nadat Johannes zijn leven had gewijd aan het voorbereiden van de komst van Jezus, eerst door als kluizenaar in de woestijn te leven en daarna door de komst van de Messias te prediken en mannen en vrouwen in de Jordaan te dopen, kwam hij aan zijn einde door de grillen van een jong meisje. Hij was door koning Herodes Antipas gevangengezet omdat zijn prediking subversieve ideeën onder het volk zaaide. Salome, prinses van Judea en schoondochter van de koning, eiste als geschenk het hoofd van Johannes de Doper op een zilveren schaal. In ruil daarvoor danste ze voor het plezier van haar schoonvader en zijn gasten tijdens een banket.

De heilige Stefanus

Stefanus, een diaken uit Jeruzalem, was de eerste christen die werd gemarteld en wordt als zodanig beschouwd als een protomartelaar van de Kerk.

Maar wat bedoelen we met protomartyr?

De titel protomartyr geeft aan dat het eerste lid van een christelijke geloofsbelijdenis of het eerste lid van een christelijke gemeenschap gemarteld werd voor zijn of haar geloof.

De heilige Jacobus de Meerdere was bijvoorbeeld de eerste apostel die gemarteld werd en wordt daarom beschouwd als de protomartyr van de apostelen; de heilige Thecla, een discipel van Petrus, was de protomartyr van de vrouwen, enzovoort.

De heilige Stefanus kwam uit Griekenland en was de eerste diaken van de christelijke gemeenschap in Jeruzalem. Het was zijn taak om voor de noden van de apostelen te zorgen zodat zij zich volledig konden wijden aan het gebed en de verkondiging van het Goede Nieuws.

Zijn feestdag is 26 december, de dag na Kerstmis, toen hij in 36 na Christus werd gestenigd. Er wordt gezegd dat een van zijn aanklagers Saulus was, die later Paulus van Tarsus werd, de apostel van het volk, de eerste grote missionaris van de christelijke kerk.

Heilige Agnes

Sint Agnes, beschermheilige van maagden, bruiden en jonge meisjes in de huwbare leeftijd, wordt gevierd op 21 januari. Agnes is een van de heiligen die op zeer jonge leeftijd stierf, zoals Louis Gonzague. Ze was een zeer jong meisje uit een adellijke familie van de Clodia gens, die onder Diocletianus werd gemarteld aan het begin van haar twaalfde jaar. Haar schoonheid en onschuld hadden de aandacht getrokken van de zoon van de prefect van Rome, maar het jonge meisje had al besloten om haar kuisheid aan Jezus te zweren.

De huwelijkskandidaat klaagde bij haar vader, die eerst probeerde haar koppigheid om te buigen door haar te dwingen een vestaalse maagd te worden. Daarna sloot hij haar op in een bordeel, waar geen enkele man haar kon verkrachten omdat er een engel over haar waakte. Uiteindelijk werd Agnes naar het plein gesleept en naakt uitgekleed, maar haar haar groeide tot het haar volledig omhulde. De prefect beval haar levend te verbranden, maar de vlammen weigerden haar aan te raken. Haar keel werd doorgesneden met een scherp zwaard, zoals de lammeren waarmee ze vaak wordt afgebeeld, en er wordt gezegd dat toen ze op de grond viel, haar eigen beulen om haar huilden.

Sint Sebastiaan

Sint Sebastiaan was een hoge officier in het Romeinse leger en zou een goede vriend zijn geweest van keizer Diocletianus. Dit is waarschijnlijk de reden waarom hij zo woedend was toen Diocletianus ontdekte dat de jonge christen misbruik maakte van zijn vriendschap om zijn ter dood veroordeelde geloofsgenoten te helpen. Sebastiaan gebruikte niet alleen zijn invloed en positie om christenen te redden en de doden te begraven, maar hij zette zich ook in om het christendom te verspreiden onder andere soldaten en zelfs onder leden van het keizerlijke hof.

Toen Diocletianus het “verraad” van zijn beschermeling ontdekte, was hij woedend. Sebastiaan werd daarom ter dood veroordeeld. De keizer beval Sebastiaan naakt uit te kleden, vast te binden aan een paal op de Palatijn en te doorboren met ontelbare pijlen. Zijn beulen dachten dat hij dood was en lieten hem in de steek, maar de man had het overleefd en werd gered door de heilige Irene, die hem verborg en hem weer gezond maakte. Toen hij weer gezond was, ging Sebastiaan naar Diocletianus om hem te confronteren en hem te veroordelen voor de vervolging van de Christenen. De keizer beval Sebastian te worden gegeseld tot de dood erop volgde en zijn lichaam in de Cloaca Maxima te gooien. Op 20 januari werd hij teruggeroepen.

De heilige Laurentius

De heilige Lawrence, die op 10 augustus wordt gevierd en die we allemaal goed kennen vanwege de traditie van vallende sterren die op die zomernacht op aarde neerregenen, was een jonge diaken. Hij werd gemarteld onder keizer Valerianus. Hij kwam oorspronkelijk uit Spanje en was een vriend en leerling van de toekomstige paus Sixtus II die hem, toen hij eenmaal paus was, het ambt van aartsdiaken toevertrouwde. In de praktijk was Laurent verantwoordelijk voor het beheer van de liefdadigheidsactiviteiten van het bisdom Rome.

Keizer Valerianus beval dat alle bisschoppen, presbyters en diakens geëxecuteerd moesten worden en hetzelfde overkwam Sixtus II. Lorenzo werd op zijn beurt gearresteerd en verbrand op een rooster of, volgens een andere traditie, onthoofd. De legende van de grill zou zijn gevoed door de link tussen de jonge heilige en vallende sterren, die de lapilli zouden zijn die aan zijn beproeving ontsnapten.

Sint Barbara

Sint Barbara, gevierd op 4 december, is een heilige die beroemd is vanwege de vele beschermheiligen die aan haar worden toegekend, hoewel we weinig historische informatie over haar hebben. Haar patroonheiligen zijn onder andere: kunstschilders, wapenmakers, wiskundigen, brandweerlieden, klokkenluiders, mijnwerkers, artilleristen, architecten, steenhouwers, metselaars, zeelieden en doodgravers.

Als dochter van een heiden werd ze door haar vader opgesloten in een toren vanwege haar schoonheid. Daar kreeg ze les van filosofen en dichters, maar zodra ze de toren verliet, ontdekte ze het christelijke geloof. Haar vader dreigde haar te vermoorden als ze zich niet zou bekeren en sleepte haar voor de prefect. Toen ze weigerde het christelijk geloof af te zweren, werd ze eerst in jassen gewikkeld die haar vlees afscheurden en vervolgens verbrand, maar ze ontsnapte op wonderbaarlijke wijze. Haar beulen sneden vervolgens haar borsten af en dwongen haar naakt door de straten te paraderen. Uiteindelijk onthoofdde haar eigen vader haar op een bergtop.

Como en Damianus

De heilige martelaren Como en Damianus waren twee broers. Ze waren allebei arts en worden vandaag de dag nog steeds beschouwd als een van de heiligen die aangeroepen kunnen worden om alle ziekten te genezen.

Ze werden op 26 september gevierd. Ze werden geboren in Arabië en gebruikten hun invloed als artsen en genezers om zoveel mogelijk mensen tot het christendom te bekeren. Ze werden gearresteerd op bevel van keizer Diocletianus en werden volgens verschillende tradities meerdere keren gemarteld: ze werden gestenigd, daarna gegeseld, gekruisigd en doorboord met pijlen en speren, in zee gegooid met een steen om hun nek en verbrand in een oven. Uiteindelijk werden ze onthoofd, samen met hun jongere broers Antime, Leonce en Euprepius.

Heilige Lucia

Lucia van Syracuse is een van de zeven maagden in de Romeinse Canon. Ze wordt herdacht op 13 december, de dag van haar martelaarschap, en wordt aangeroepen als de beschermheilige van het gezichtsvermogen. Ze leefde in de 4e eeuw en stierf tijdens de grote vervolging door keizer Diocletianus. Ze behoorde tot een adellijke christelijke familie uit Syracuse en werd door haar verloofde aan de kaak gesteld toen ze weigerde met hem te trouwen om haar kuisheid aan God te wijden en al haar aanzienlijke rijkdom aan de armen te geven. Omdat ze weigerde zich te bekeren, werd ze ingesmeerd met olie en gemarteld met vuur, maar omdat de vlammen haar niet raakten, werd ze onthoofd of werd haar keel doorgesneden. Ze was pas eenentwintig jaar oud. Er is geen historisch bewijs dat haar ogen werden uitgestoken, maar de cultus die rond haar figuur ontstond beeldt haar vaak af met een bord in haar hand en haar ogen erop rustend, waarschijnlijk vanwege haar voornaam, die Licht betekent.